Phương pháp leo cầu thang kiểm định sức khỏe tim mạch

Các bác sĩ chuyên khoa về tim mạch thường sử dụng thử nghiệm động tác cho leo lên tầng cầu thang để kiểm tra tình trạng sức khỏe thông thường của một người nào đó nhưng thử nghiệm này không thể thay thế cho việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Các nhà khoa học cũng có thể kiểm tra bằng một hoạt động khác như cho người cần đánh giá mang một túi hàng tạp hóa lên xe ô tô như là thước đo sơ bộ về sức khỏe tim mạch. Thực tế chúng ta có thể thực hiện kiểm tra sức khỏe tim mạch một cách đơn giản và miễn phí bằng cách thử leo nhanh lên 4 tầng cầu thang của một tòa nhà cao tầng nào đó ở gần chỗ ở của mình để xem thế nào. Các nhà khoa học thực hiện nghiên cứu tại Tây Ban Nha nói rằng một người có thể leo lên 4 tầng cầu thang của tòa nhà cao tầng nào đó trong vòng chưa đầy 1 phút là một chỉ số thông báo chính xác về tình trạng sức khỏe tim mạch tốt. Việc thử nghiệm bằng cách sử dụng cầu thang là một cách dễ dàng để kiểm tra sức khỏe tim mạch. Nếu phải mất 1,5 phút hoặc lâu hơn để leo lên 4 tầng cầu thang thì có thể nói sức khỏe tim mạch chưa đạt được mức tối ưu và phải nên tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ. Nội dung nghiên cứu được trình bày tại một hội nghị khoa học tổ chức gần đây của Hiệp hội Tim mạch Châu Âu đã so sánh kết quả của bài kiểm tra leo lên tầng cầu thang với kết quả thu được từ bài kiểm tra tập thể dục thực hiện trong phòng thí nghiệm. Tuy vậy nghiên cứu này chưa được bình duyệt hoặc chưa đăng tải công bố trên tạp chí khoa học.

Có 165 người tham gia nghiên cứu đã đi bộ hoặc chạy trên máy chạy bộ cho đến khi kiệt sức so với khả năng tập luyện được đo bằng mức trao đổi chất tương đương là tỷ lệ chuyển hóa hay còn gọi là tỷ lệ của việc tiêu thụ năng lượng trong suốt một hoạt động thể chất cụ thể nào đó đối với một tỷ lệ chuyển hóa có tính tham chiếu MET (Metabolic Equivalent of Task). Sau một khoảng thời gian nghỉ ngơi, nhóm nghiên cứu leo lên 4 tầng cầu thang tương ứng khoảng 60 bậc cấp với tốc độ đi nhanh nhưng không chạy, sau đó đo lại mức trao đổi chất tương đương MET của họ. Những người tham gia leo cầu thang trong vòng chưa đầy 40 đến 45 giây đã đạt được hơn 9 đến 10 MET. Các nghiên cứu trước đây đã ghi nhận kết quả nếu đạt được 10 MET trong một bài kiểm tra tập thể dục có liên quan đến tỷ lệ tử vong thấp, thường chiếm khoảng 1% hoặc ít hơn trong mỗi năm hoặc 10% trong khoảng thời gian 10 năm. Những người tham gia thử nghiệm nếu mất thời gian 1,5 phút hoặc lâu hơn để leo lên đủ 4 tầng cầu thang đạt được ít hơn 8 MET thì tỷ lệ tử vong được dự đoán là khoảng 2 đến 4% mỗi năm hoặc 30% trong vòng 10 năm. Hình ảnh chức năng trong các thử nghiệm cho thấy khoảng 58% những người tham gia khảo sát phải mất hơn 1,5 phút để leo lên đủ 4 tầng cầu thang có chức năng tim bất thường trong khi tập thể dục so với khoảng 32% những người tham gia khảo sát có chức năng tim bình thường khi leo lên các tầng cầu thang trong vòng chưa đầy 1 phút. 

Chỉ là điểm khởi đầu của phương pháp kiểm định

Các nhà khoa học cho rằng gần 1/3 số người tham gia nghiên cứu thử nghiệm bằng phương pháp leo lên các tầng cầu thang một cách nhanh chóng vẫn có thể có chức năng tim bất thường với khả năng là dấu hiệu của bệnh mạch vành. Các chuyên gia bệnh tim mạch cho rằng thực tế đã chứng minh việc thử nghiệm leo lên tầng cầu thang không nên được xem là phương pháp thay thế cho các phương pháp đánh giá toàn diện có liên quan. Tuy vậy dựa trên kết quả nghiên cứu, với phương pháp thử nghiệm khả năng leo lên tầng cầu thang có thể được sử dụng như là một phương pháp đơn giản, thô sơ để đánh giá chức năng về thể chất của một người và theo đó có thể dự đoán về tình trạng sức khỏe tim mạch một cách tổng thể. Việc tự đánh giá sức khỏe tim mạch một cách thô thiển này không thể thay thế cho việc khám sức khỏe và khảo sát tiền sử có liên quan của bác sĩ khám bệnh cùng với cách thực hiện một bài kiểm tra chức năng tim mạch được chỉ định phù hợp. Trong một bài kiểm tra chức năng tim mạch điển hình đã ghi nhận bằng chứng về các vấn đề về tim như những thay đổi được biểu hiện trên điện tâm đồ hoặc siêu âm, ngay cả khi người không có triệu chứng về tim mạch. Qua những lần kiểm tra sau đó đã phát hiện ra những vấn đề khác như có thay đổi huyết áp nguy hiểm hoặc vấn đề có liên quan đến nhịp tim nếu bỏ qua các loại xét nghiệm cần thiết này. Những người tham gia nghiên cứu có các biểu hiện liên quan đến bệnh mạch vành với các triệu chứng như đau tức ngực hoặc khó thở khi tập thể dục. Các nhà khoa học cho rằng việc thực hiện phương pháp leo lên tầng cầu thang là một ý tưởng để đánh giá tình trạng sức khỏe tim mạch một cách đơn giản và rẻ tiền nhưng vấn đề này giúp các bác sĩ sơ bộ phân loại bệnh nhân để có chỉ định kiểm tra bằng các phương pháp cần thiết khác phù hợp và vẫn khẳng định các bác sĩ thường sử dụng phương pháp leo lên tầng cầu thang để đánh giá tình trạng sức khỏe tim mạch ban đầu. Thực tế đây là một phương pháp giúp nhịp tim tăng lên tương đối nhanh, thông thường nếu có một vấn đề liên quan như động mạch tim bị tắc nghẽn chẳng hạn sẽ dẫn đến các triệu chứng như đau thắt ngực hoặc khó khở với nhịp tim cao hơn. Các bác sĩ cũng thường sử dụng khả năng leo lên một chuyến bay hoặc leo lên hai tầng cầu thang của một bệnh nhân nào đó mà không gặp một vấn đề gì xảy ra thì đây là dấu hiệu phản ánh họ có khả năng chịu đựng, có thể ổn định và an toàn trong khi thực hiện một cuộc phẫu thuật do một bệnh về ngoại khoa.

Phương pháp kiểm định không ứng dụng cho tất cả mọi người

Các chuyên gia tim mạch cũng cho rằng phương pháp kiểm định sức khỏe tim mạch bằng phương pháp leo lên tầng cầu thang rất hữu ích nhưng cũng có những mặt hạn chế của nó. Ưu điểm của phương pháp này là thực hiện việc kiểm tra sức khỏe tim mạch một cách dễ dàng, có thể tiến hành ở hầu hết mọi nơi với rất ít yêu cầu về thiết bị và nhân sự; chúng cũng ít tốn kém và nhanh hơn nhiều so với các phương pháp kiểm tra căng thẳng truyền thống, có thể được lặp lại nhiều lần để theo dõi bất kỳ sự tiến triển hay thay đổi nào trong khả năng hoạt động. Tuy vậy, hạn chế của phương pháp này là việc kiểm tra thực hiện không được tiêu chuẩn hóa vì loại tầng cầu thang, tốc độ leo tầng cầu thang, thời gian nỗ lực trong khi leo tầng cầu thang có thể khác nhau. Phương pháp này cũng có hạn chế đáng kể đến việc đánh giá bệnh nhân bị giảm thiểu chức năng vận động, bệnh nhân là người cao tuổi, người có thê gặp khó khăn về cơ học khi leo tầng cầu thang... Một vấn đề quan trọng mà bác sĩ cần lưu ý là phải đánh giá từng bệnh nhân, đánh giá khả năng và tình trạng sức khỏe của họ hiện tại. Một bệnh nhân đã già yếu, 80 tuổi, thường ít vận động thì không bao giờ yêu cầu họ đi bộ leo lên tầng cầu thang; trường hợp này có thể thực hiện một bài tập gắng sức trong thời gian ngắn để hoàn thành và kết quả thu nhận tốt sẽ dự báo bệnh nhân có nguy cơ tương đối thấp trong thời gian ngắn từ góc độ có liên quan đến tim mạch. Theo các nhà khoa học, việc leo lên tầng cầu thang không phải là phương pháp duy nhất để tự đánh gia tình trạng sức khỏe tim mạch. Thực tế các yếu tố hoạt động khác như có thể đi bộ được hai dãy đường phố hay mang túi hàng tạp hóa lên xe ô tô hoặc nhiều hoạt động thường xuyên khác trong cuộc sống hàng ngày... có thể được sử dụng để làm chỉ số đánh giá về tình trạng sức khỏe tim mạch. Đồng thời khả năng thực hiện được việc tập luyện thể dục luôn là một chỉ số tuyệt vời để kiểm tra thực trạng sức khỏe tim mạch tổng thể. Nếu khả năng thực hiện hoàn thành một chương trình tập luyện thể dục với cường độ từ trung bình đến mạnh luôn thay đổi thì đó là một dấu hiệu biểu hiện tình trạng sức khỏe tim mạch tốt cần được thông báo cho bác sĩ. Cũng có thể theo dõi các yếu tố khác như thời gian phục hồi nhịp tim, phải mất bao lâu để nhịp tim giảm trở lại bình thường sau khi tập luyện thể dục cường độ cao, đây được xem là một chỉ số báo hiệu về tình trạng sức khỏe của tim. Ngoài ra khi có các thiết bị đeo để theo dõi và công nghệ y tế tiếp tục cải tiến, phát triển trở thành điều kiện phổ biến thì càng ngày chúng ta càng có thể sử dụng dữ liệu thu thập được tại nhà như sự thay đổi nhịp tim nhằm thông báo cho biết tình trạng sức khỏe tim mạch của mình.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng nhiều người lớn tuổi và những người mắc bệnh tiểu đường có những vấn đề liên quan đến sức khỏe nên rất khó thực hiện phương pháp theo dõi và đánh giá về sức khỏe tim mạch. Đồng thời việc leo lên các tầng cầu thang thường rất khó kiểm tra đánh giá đối với những người bị bệnh lý về khớp gối vì họ có thể hoặc không thể thực hiện bài kiểm tra gắng sức khi leo lên tầng cầu thang nên họ tránh việc leo lên tầng cầu thang như một hình thức tập luyện thể dục thường xuyên. Đối với đối tượng này, các nhà khoa học khuyến cáo có thể sử dụng cầu thang để tập luyện thể dục đối với những người có nềm đam mê luyện tập là nên đi xuống dốc, leo xuống cầu thang sẽ đặt một lực đáng kể lên đầu gối và phải đi bộ xuống một cách cẩn thận; lưu ý việc bảm đảm an toàn cho các khớp sau khi đi lên cầu thang.