Có thể nói, dân số và phát triển luôn là chủ đề được các đại biểu dân cử, các nhà lập chính sách quan tâm, chú trọng. Tổng điều tra Dân số và nhà ở năm 2019, các cuộc điều tra, các nghiên cứu về dân số, sức khỏe sinh sản (SKSS) gần đây đã cung cấp nhiều bẳng chứng quan trọng về biến động dân số và các vấn đề dân số, SKSS nổi bật ở Việt Nam. Qua số liệu của cuộc Tổng điều tra Dân số và nhà ở năm 2019 cho thấy dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự nỗ lực phấn đấu của cả hệ thống chính trị và toàn dân, đất nước ta đã đạt được những thành quả quan trọng trên các lĩnh vực: y tế, giáo dục, việc làm và điều kiện sống của người dân được cải thiện nhiều so với giai đoạn 10 năm trước.

   Đồng thời, các phân tích sâu từ dữ liệu Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 và các, khuyến nghị chính sách về các vấn đề dân số nổi bật như mức sinh, tỷ số giới tính khi sinh, già hóa dân số, và kết quả các cuộc điều tra nghiên cứu khác về dân số và phát triển đã cung cấp những thông tin quan trọng trong việc hoạch định, quyết định chính sách của các đại biểu dân cử về phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030, đặc biệt là các chính sách về dân số và giám sát các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

   Hội thảo gồm hai phiên, với các bài tham luận tập trung đến các chính sách hiện hành và dự thảo Luật dân số; các phát hiện mới về dân số và phát triển qua các nghiên cứu; những khuyến nghị chính sách trong bối cảnh chuyển trọng tâm công tác dân số từ dân số - kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

   Tại Hội thảo, các đại biểu đã trình bày tham luận như TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế tham luận về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về dân số trong bối cảnh chuyển trọng tâm công tác từ dân số - kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển và những kiến nghị về chính sách”; TS.Nguyễn Hoài Nghĩa - Trưởng nhóm Di truyền Trung tâm Y Sinh học phân tử, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh về “Sàng lọc và chẩn đoán bệnh, tật dựa trên xét nghiệm di truyền và kiến nghị chính sách nhằm nâng cao sức khỏe bà mẹ, trẻ em”; Nguyễn Văn Hưng, Vụ Thống kê dân số và lao động - Tổng cục Thống kê về “Một số kết quả chủ yếu của Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 về thực trạng mức sinh và mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam”; bà Hoàng Thanh Hương, Trưởng Phòng Thống kê và Phương thức chi trả, Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ Y tế về “Tình hình thực hiện kế hoạch hành động của Bộ Y tế thực hiện chương trình Quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024 (CRVS)”; PGS.TS Giang Thanh Long, Trường Đại học kinh tế Quốc dân về “Nhu cầu chăm sóc của người cao tuổi ở Việt Nam phân tích từ hợp phần khảo sát người cao tuổi lồng ghép trong điều tra biến động và kế hoạch hóa gia đình 2021”; ông Lê Bạch Dương, trợ lý Trưởng đại diện Quỹ Dân số liên hợp Quốc tại Việt Nam về “Chuyển hướng chính sách dân số từ dân số - kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển”; đại diện lãnh đạo Sở Y tế thành phố Đà Nẵng, Sở Y tế tỉnh Gia Lai phát biểu tham luận về “Những thuận lợi và khó khăn trong việc việc thực hiện chính sách, pháp luật về dân số trong bối cảnh chuyển trọng tâm công tác dân số từ dân số - kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển tại địa phương và những kiến nghị về chính sách”;...

   Điển hình trong bài báo cáo của TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế đã đề ra những khuyến nghị về chính sách dân số như “Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bèn vững” theo quan điểm của Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới. Tiếp tục duy trì vững chắc mức sinh thay thế; Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; Quản lý chặt chẽ dịch vụ phá thai; Phụ nữ mang thai, trẻ em được tầm soát, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh; Nam, nữ thanh niên trước khi kết hôn được tư vấn, khám sức khỏe; tạo cơ sở pháp lý để lồng ghép các yếu tố dân số trong xây dựng, thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; tận dụng lợi thế thời kỳ cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý,... trong quá trình xây dựng Luật Dân số sẽ bổ sung một số biện pháp phù hợp để thực hiện hiệu quả các chính sách đã được quy định.

   Hay trong bài tham luận của TS. Nguyễn Hoài Nghĩa không chỉ đề cập đến sự cần thiết và những thay đổi tích cực của việc ứng dụng các xét nghiệm gen trong công tác phòng ngừa bệnh tật và chăm sóc sức khỏe, mà còn đưa ra một số kiến nghị giúp nâng hiệu quả của chương trình khám sàng lọc, chẩn đoán các bệnh tật phổ biến nhất tại Việt Nam, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng dân số. Cụ thể như tăng cường sự hợp tác liên chuyên ngành/mô hình hợp tác công – tư; Đưa các xét nghiệm sàng lọc dị tật trước sinh NIPT và sàng lọc gen bệnh thể ẩn (triSure carrier) thành quy định trong Luật Dân số; Cho thanh toán bảo hiểm y tế đối với các xét nghiệm sàng lọc dị tật trước sinh, sàng lọc gen bệnh thể ẩn; Cân nhắc cho thanh toán bảo hiểm với một số loại ung thư phổ biến (như vú, dạ dày, gan, phổi, đại/trực tràng); Hướng dẫn chuyên môn về NIPT, danh mục chuyên môn kỹ thuật về y tế cần được liên tục được cập nhật để phù hợp với tình hình thực tế và nhu cầu chăm sóc của người dân; Đưa sàng lọc gen bệnh thể ẩn (triSure carrier) thành nội dung khuyến cáo trong các hướng dẫn chuyên môn về tư vấn tiền hôn nhân; Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm soát sớm ung thư và ứng dụng các kỹ thuật mới vào trong sàng lọc và phát hiện sớm và điều trị ung thư.

   Qua Hội thảo, đã cung cấp cho các đại biểu dân cử nhiều thông tin về tình hình thực hiện chính sách dân số và các vấn đề dân số mới nảy sinh ở Việt Nam, bao gồm thực trạng mức sinh, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, già hóa dân số, di cư và phát triển,nhu cầu chăm sóc người cao tuổi, lồng ghép yếu tố dân số và phát triển vào chính sách, tầm quan trọng của sữ liệu dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục ở Việt Nam và vai trò của đăng ký và thống kê hộ tịch trong việc bảo đảm quyền của người dân và xây dựng các chính sách liên quan tới chăm sóc sức khỏe,  an sinh xã hội và đã tạo diễn đàn trao đổi, bàn bạc, thảo luận sôi nổi của các đại biểu tham dự và đưa ra những khuyến nghị liên quan để hoàn thiện chính sách, pháp luật về dân số và phát triển trong giai đoạn mới./.