Thế nào gọi là thuốc không cần đơn ?
Thuốc không cần đơn (OTC – Over The Counter) là những loại thuốc có thể mua, bán không cần đơn của bác sĩ. Các loại thuốc này thường do bệnh nhân hay người nhà bệnh nhân tự yêu cầu mua hoặc do nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc khuyến cáo sử dụng. Thuốc không cần đơn được xem là các thuốc không nguy hiểm. Thực tế hiện nay, nhu cầu mua thuốc không cần kê đơn của bệnh nhân và người nhà bệnh nhân ngày càng có xu hướng gia tăng do ảnh hưởng của quảng cáo thuốc trên các phương tiện thông tin đại chúng, do bạn bè hoặc người thân khuyến cáo vì đã dùng thuốc hoặc bệnh nhân, người nhà bệnh nhân đã từng dùng thuốc với vấn đề sức khỏe tương tự. Ngoài ra còn có các vấn đề khác như bệnh nhân không có khả năng đến khám bác sĩ do nguyên nhân về kinh tế hoặc không có thời gian; bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân cảm thấy tình trạng bệnh lý đơn giản, chỉ cần dùng các loại thuốc không cần kê đơn là đủ.
Trách nhiệm của các nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc
Do được phép của Bộ Y tế cấp bán thuốc không cần kê đơn nên nhân viên các nhà thuốc, quầy thuốc cần nâng cao vai trò trách nhiệm của mình khi bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân có nhu cầu mua thuốc không kê đơn. Nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc phải thận trọng hỏi xem bệnh nhân, người nhà bệnh nhân có biết cách sử dụng loại thuốc cần mua hay không, những dấu hiệu và triệu chứng bệnh lý có liên quan để có nhu cầu mua thuốc đó, hiện tại có đang dùng một loại thuốc nào khác không, đang mắc bệnh hoặc có vấn đề sức khỏe nào khác không ... Sau khi thu thập và kiểm tra các thông tin, nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc cần giúp bệnh nhân, người nhà bệnh nhân lựa chọn một loại thuốc phù hợp với các triệu chứng bệnh lý mà họ đang mắc phải, đồng thời kiểm tra xem loại thuốc đó có chống chỉ định với bệnh hoặc vấn đề sức khỏe của họ không, thuốc có thể tương tác với các thuốc khác mà người bệnh đang dùng không ... Ngoài ra nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc cũng cần khuyến cáo các loại thuốc y học cổ truyền đã được công nhận mà người bệnh đang sử dụng, nên nhắc nhở bệnh nhân, người nhà bệnh nhân thận trọng với tương tác và tác dụng phụ có thể xảy ra của các thuốc y học cổ truyền.
Muốn thực hiện những vấn đề trên, nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc cần phải được trang bị những kiến thức và kỹ năng cần thiết để có thể cung cấp thông tin, tư vấn cho bệnh nhân, người nhà bệnh nhân có nhu cầu mua thuốc không cần đơn; giúp họ lựa chọn thuốc thích hợp và họ là người quyết định việc chọn lựa thuốc sẽ dùng. Nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc có thể thuyết phục bệnh nhân, người nhà bệnh nhân về việc sử dụng thuốc hợp lý bằng cách lựa chọn thuốc phù hợp với vấn đề bệnh lý và sức khỏe của họ nhưng họ có quyền từ chối sự tư vấn, điều trị của nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc. 
Để sử dụng thuốc không cần đơn bảo đảm an toàn, hiệu quả
Để sử dụng thuốc không cần đơn (OTC) bảo đảm tính an toàn và hiệu quả, nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc cần cung cấp, tư vấn thông tin và bệnh nhân, người nhà bệnh nhân phải tiếp nhận các thông tin đầy đủ về cách dùng thuốc, liều lượng thuốc mỗi ngày và liều tối đa trong ngày, thời điểm dùng thuốc, thời gian sử dụng trong bao lâu, tác dụng không mong muốn của thuốc, các tác dụng phụ có thể xảy ra, tất cả các vấn đề có liên quan cần quan tâm, thận trọng khi dùng thuốc ... Ngoài ra cũng nên cảnh báo nếu bệnh không thuyên giảm hoặc có khả năng trầm trọng hơn sau khi dùng thuốc, phải đến ngay bác sĩ để khám và xử lý tình trạng bệnh một cách kịp thời, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.  
Như vậy kể từ ngày 28/07/2009, ngoài danh mục 256 loại hoạt chất thuốc được Bộ Y tế quy định cho phép mua bán không cần đơn của bác sĩ, Bộ Y tế trước đó cũng đã ban hành quy định 30 nhóm hoạt chất thuốc khác bắt buộc khi mua bán nhất thiết phải có đơn kê của thầy thuốc. Những nhà thuốc, quầy thuốc, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân cần trang bị cho mình những thông tin, kiến thức đầy đủ về các loại thuốc không cần kê đơn và cần kê đơn để có thể sử dụng khi cần thiết. Bác sĩ khám bệnh, kê đơn thuốc với những loại thuốc cần có đơn thuốc hoặc không cần đơn thuốc là một việc bình thường. Trái lại, nhân viên nhà thuốc, quầy thuốc chỉ được phép cung cấp thông tin, tư vấn và cấp bán các loại thuốc không cần đơn theo danh mục đã quy định; không được thay thế chức năng của bác sĩ để tư vấn và cấp bán thuốc một cách tùy tiện những loại thuốc bắt buộc phải có đơn kê, góp phần nâng cao vai trò của nhà thuốc, quầy thuốc trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.   

TTƯT.BS. Nguyễn Võ Hinh
GĐ Trung tâm PCSR-KST-CT Thừa Thiên Huế